حسینیه حاج غفار

قدیمی ترین حسینیه مراغه كه به طورمعمول جلسات قرائت وتفسیر قران كریم .آموزش قران وهمچنین عزاداری سیدالشهدا (ع )در آن برگزار می شود . حسینیه حاج غفار است كه پیش از 200سال قدمت دارد .

این مكان مقدس كه متشكل ازیك حسینیه شش گوش وشش اتاق چنبی شامل قسمت زنان دردوطبقه .چایخانه .كفش كن و اشپزخانه است بایك ایوان وچهارستون به شیوه معماری كربلای معلا ساخته شده است .مؤسس این حسینیه مرحوم حاج غفار بوده كه 200سال پیش در مقابل حسینیه قدیمی خود اقدام به احدات حسینیه جدیدی كرده است .حسینیه قدیمی ویك حمام كه به حال مخروبه درآمده اند دراطراف حسینیه جدید دیده می شود كه متو لیان هیئت می گویندقصد مرمت واحیای این دو مكان را دارند .

 
درداخل حسینیه كه مفروش است نصاویر متعددی از صحنه های قیام به صورت نقاشی دیده می شود وشعارهای مختلفی در وصف امام حسین (ع) بر پارچه های رنگارنگ نوشته وبردیوارحسینیه نصب شده است .آنچه كه در این حسینیه به خوبی مشهود است تصاویر نقاشی شده ودست نوشته های مختلفی است كه ازسوی مردم به حسینیه اهداشده كه دریكی ازاین آثاركه با استفاده ازقطمات چوبی درسال 1342 نوشته شده دو تصویرازچضرت امام خمینی ره وآیت الله العظمی بروجردی دیده می شود .خادمین چسینیه می گویند:این اثر ازسال 42 ناكنون به همین صورت درحسینیه نگهداری شده است .
تمام هزینه ساخت حسینیه حاج غفار كه سه صحن دارد از سوی مرحوم حاج غفارتامین شده واز200سال پیش تا كنون در ظهرعاشورا یك وعده غذا 20تا30هزارنفر دراین مكان اماده و توزیع می شود.همچنین در این مكان تصویر نقاشی شده ای ازسرمبارك امام حسین(ع)نگهداری می شود كه این تصویر فقط در بعدازعاشوراسه نوبت جمعابه مدت سه دقیقه در معرض دید عزاداران قرار می گیرد.متولی هیئت می گوید: این تصویر ازیك اثر كه درموزه "لور" فرانسه نگهداری می شود كپی شده است.
وی گفت:این تصویر زمانی كه سر مبارك امام حسین (ع) را بعدازواقعه عاشورا برنیزه به سوی شام حمل می كردند توسط یك نقاش كه درآن مكان حاضر بوده كشیده شده است.

 
این تصویر به قدری جاذبه دارد كه یك بار دیدن آن انسان را از خود بی خود می كند ودر عصر عاشورا ازدحام جمعیت برای دیدن این تصویربه حدی می رسد كه ماموران مجبور می شوند از بعد از ظهر راههای ورودی به این مكان را ببندند. قران دوستان وقرآن پژوهان مراغه وهیئت های عزادار ارادت خاصی به این حسینیه دارند ومعتقدند كه هر كس به این حسینیه منوسل شده ونذر كند بدون شك ظرف یك سال حاجتش برآورده می شود.

 
در این حسینیه یك اجاق برای پخت غذا وجود دارد كه معروف به اجاق ابوالفضل(ع)است وبیماران ونیازمندان در روزهای هفتم تا دهم محرم بابست نشستن دراین مكان شفای خودرا طلب می كنند كه بسیاری ازآنان تاكنون شفا یافته اند. یكی از خادمان حسینیه حاج غفار می گوید:این اولین حسینیه وهیئت درمراغه بوده وهیئت های عزادار بعدی بتدریج بعد ازآن شكل گرفته اند.

 
این حسینیه از200 سال پیش تاكنون از سوی متولیان آن فعالیت خودرا ادامه داده است. این مكان تاكنون توسط نوادگان مرحوم حاج غفار اداره شده است.این مكان دقیقا" از روی كربلا نسخه برداری شده ودرآن زمان مرحوم حاجی غفار به همراه گروهی به كربلا می روندوبا الگوبرداری از كربلا و برنامه های عزاداری در آنمكان مقدس اقدام به ساخت حسینیه و برنامه عزاداری در مراغه كرده و اگر چه ما آذری زبان هستیم ولی تمامی برنامه های عزاداری ونوحه ودعا در این مكان به زبان عربی انجام می شود.این مکان در طول روزهای پنجشنببه وجمعه برای انجام مراسم قرائت وتفسیر قران مورد استفاده قرار میگیرد اما از ابتدای محرم تا پایان صفر همه روزه پذیرای عزاداران حسینی است.

 
در روز اول محرم این مکان توسط زنان غبارروبی می شود و روز دوم محرم هیئت عزادار این حسینیه به صورت دستجات عزادار به بازار می روند و عزاداری می کند.
برنامه عزاداری ازروز سوم محرم آغاز می شود.در روز هشتم مراسم عباس گویان در این مکان اجرا می شود ودر روز تاسوعا دستجات عزادار بااجرای مراسم زنجیرزنی وگفتن لبیک لبیک یا حسین درخیابان های شهر عزاداری می کنند. درروز عاشورا بعداز نماز صبح وزیارت عاشورا هیئت احرام پوشان به میدان مرکزی شهر که قبلا بخشی از یک مسجد بود می روندوباطلوع آفتاب به محل هیئت برمی گرددوآنگاه به صورت دسته های زنجیر زنی برای مراسم عاشورا باگفتن الله الله حسین وینا(خدایا خدایا حسین چه شد)به مصلای شهر می رود.مردم ازسراسر کشور در ایام محرم برای ادای نذر ونذورات خود به این مکان می آیندوخیلی ازآنان حاجت خود راگرفته اند.چون مردم با نیت خالصانه به این مکان می آیند و خداوند هیچ یک ازآنان را نامید نمی کند.

 
درطول دهه نخست محرم جمع زیادی از مردم بااسکان درصحن های سه گانه حسینیه شبها را درآنجا می گذرانندوبرای پخش غذاهای نذری خود درانتطارمی مانند.دراین مکان که علاوه براجاق ابوالفضل بیش از20 اجاق دیگربرپاشده درایام محرم روزانه دهها نوع غذاوآش پخته می شود وبین مردم و هیئت های عزادار توزیع می شود.
مراغه دومین شهرستان بزرگ آذربایجانشرقی پس ازتبریز است که مراسم عزاداری ماه محرم به گونه ای متفاوت باسایر شهرهای کشور باشکوه ونظم خاص وبرنامه های منحصربه فرد درآن به اجرادرمی آید.

 
مراسم شاه حسین وای حسین .علم بندی .عباس گویان.واحرام پوشان ازجمله برنامه های عزاداری ماه محرم در مراغه است وعلاوه برآن مراسم طشت گذاری وشبیه خوانی سینه زنی وزنجیرزنی در این حسینیه برگزار می شود.

 منبع:http://farabiasl.com

مسجد ضریر مراغه     

1- موقعیت بنا : مراغه – شمال شرقی میدان خواجه نصیر–کوچه موسویها – مسجد ضریر.

2- شرح مختصری در مورد بنا : نوشته یا مکتوبی که زمان دقیق بنای مسجد را نشان دهد در دست نیست تنها نقاشیها و اشعاری برروی مکعبهای سقف دیده می شود که تاریخ آنها 1207 می باشد و قدر مسلم آنکه این بنا بعد از مسجد ملارستم ساخته شده و از تزئینات کاملتر و زیباتری برخوردار است.

این مسجد چون در محله موسویها قرار گرفته و به دلیل رسیدگیهای این خاندان، به مسجد موسویها نیز مشهور است.

3- مشخصات فنی بنا : مسجد شامل شبستان اصلی در جنوب که پنجره های کوچکی به کوچه دارد، چایخانه و سرویس های بهداشتی در شمال، اتاق خادم مسجد و کفشکن در غرب و حیاط خلوت کوچک و سه گوشی در شمال است.

مصالح بکاررفته در آن عبارتند از : - سنگ تراشیده سینجان در ازاره ها. - پای ستون سنگی. - ستون ها و سرستونهای چوبی. - طاق و قوس های آجری.

4- نوع مالکیت بنا : مالکیت بنا در دست اداره اوقاف شهر مراغه می باشد.

5- قدمت بنا : اواخر صفویه

6- نوع بهره برداری و خصوصیات بارز بنا : از مسجد جهت اقامه نماز و مراسم تعزیه توسط اهالی محل استفاده می شود. تزئینات زیبای داخل بنا در برابر نمای ساده بیرونی آن از خصوصیات بارز این بنا است.

7- تزئینات بکاررفته و نوع آن : نقاشیها و خطاطی های موجود در سرستونها و جعبه های مکعبی بالای سرستونهای چوبی. - نقاشیهای گل و بته بصورت زنجیروار و تصاویر ترنج و آیات قرآنی در سقف. - مقرنس کاری سرستونهای چوبی

8- اقدامات انجام گرفته در دوره های گذشته بر روی بنا : به غیر از سقف و طاق های جنوبی مسجد در دیگر قسمتهای بنا تغییرات بسیاری صورت گرفته است. - حفظ و مرمت بخش جنوبی شبستان - مرمت درب چوبی ضلع غربی - بازسازی سرویس های بهداشتی - مرمت دیوار شمالی شبستان

منبع : سازمان میراث فرهنگی

 مسجد طاق- مراغه     

1- موقعیت بنا: مراغه، خیابان خواجه نصیر جنوبی، خیابان حاجی میر حبیب آقا ، مسجد طاق.

2- شرح مختصری از بنا و مشخصات فنی بنا : این بنا در جنگ جهانی دوم کاملا" پابرجا بوده و قدمت آن پس از مسجد طاق میدان شجاع الدوله و مساجد شیخ بابا و ملارستم می باشد.

بنا فاقد هر نوع کتیبه و نوشته ای بوده و قدیمی ترین موقوفات این مسجد شامل ظروف مسی و کتب خطی است که مربوط به سده های یازده و دوازده هجری می باشد.

3- مشخصات فنی بنا : مسجد شامل شبستانی در شمال، ایوان در جنوب حد فضای مابین شبستان و ایوان به عنوان چایخانه، وضوخانه، آشپزخانه و حیاط در سمت قبله می باشد.

مصالح به کار رفته در بنا عبارتند از : 1- قلوه سنگ و ملات ساروج در پی ها 2- سنگ تراش در ازاره ها  3 - آجر با ملات گچ در گنبدها.

4- نوع مالکیت بنا : مالکیت بنا در دست اداره اوقاف شهر مراغه می باشد.

5- قدمت بنا : اواخر صفویه

6- نوع بهره برداری و خصوصیات بارز بنا : از مسجد جهت اقامه نماز و مراسم تعزیه توسط اهالی محل استفاده می شود. سه ردیف سه تایی طاق در شبستان و وسعت دهانه ها و فرم متناسب گنبدها که در معروفیت این بنا تحت عنوان مسجد طاق نقش بسزایی داشته از خصوصیات بارز بنا می باشد.

7- تزئینات بکاررفته و نوع آن : طاق ها و قوسها با تزئینات بسیار زیبا. گنبدهای چهار ترک در گوشه ها. طاق خنچه پوش در طرفین شرقی و غربی شبستان. گنبدهای نه گانه. مسجد فاقد گچبری و کاشیکاری است.

منبع : سازمان میراث فرهنگی

مسجد معزالدین مراغه

در سمت باختری میدان خشكبار مراغه مسجدی قدیمی وجود دارد كه به مسجد معز الدین معروف است. در فضای كلی این بنا یك مسجد كوچك دیگر و مقبره ای گنبد دار وجود دارد. مسجد بزرگ 36 ستون چوبی در چهار ردیف دارد كه از دیوار شمالی آن توسط قرینه ای وارد محوطه مقبره شیخ معز الدین می شود. مقبره، برج گنبد داری است نظیر برج غفاریه مراغه كه در اثر رطوبت و عدم توجه و مراقبت، به مرور زمان گنبد آن فرو ریخته و تزیناتش از بین رفته است.  در محوطه مقبره و مساجد، سنگ نبشته ها و الواح قبرهای متعددی وجود دارد كه به روشن ساختن تاریخ مراغه كمكی شایان توجهی می كند و اطلاعات ارزنده ای از قرن های 8 تا 12 هجری در اختیار علاقمندان به تحقیق در تاریخ و ادب و هنر می گذارند این سنگ نبشته ها متعلق به قبر شیخ معز الدین و بستگان وی است. آن چه كه از این سنگ نبشته ها معلوم می شود این است كه از قرن هشتم به بعد تا روی كار آمدن شاه اسماعیل صفوی، خاندان معز الدین در مراغه صدارت و نفوذ سیاسی و معنوی داشته اند. این مسجد در دوران سلطنت شاه تهماسب به وسیله فردی به نام حاجی نبی بازسازی گردید كه ماده تاریخ 976 هـ. ق در كتیبه ای از مرمر دیده می شود. علاوه بر این، درسال 1384این بناكاملا بازسازی شده است .

نمونه هائی از سنگ نبشته ها والواح قبرها

ملا ( شیخ ) معزالدین

شیخ معزالدین اویس بن رضی الدین ابراهیم در مراغه صدارت ، نفوذ سیاسی و معنوی داشته است نظر به مفاد کتیبه ها و سنگ نوشته های مقبره و مسجد صاحب مقام جود و کرم و عالم نوازی و ادب پروری و هنر دوستی بوده است . مقارن طلوع ستاره اقبال شاه اسمعیل صفوی ستاره بخت این خاندان نیز به افول گراییده است . شیخ معزالدین در دهم رجب سال 815 هجری قمری وفات یافته است ( توفی فی عاشر رجب سنة خمس عشرة و ثمانمائة ) . مسجد شیخ معزالدین در مراغه به نام وی بیادگار مانده است .